Παρχάρια στην Αθήνα

Σήμερα Κυριακή 13 Ιουνίου 2010 η Εύξεινος Λέσχη Αχαρνών & Αττικής «Ο Καπετάν Ευκλείδης», πραγματοποίησε εκδήλωση με την ονομασία «Λάλεμαν Παρχαρομάνας» στην Πάρνηθα, στη θέση «Κατσιμίδι».

Σ’ ένα καταπράσινο περιβάλλον πολλοί συμπατριώτες μας Πόντιοι απ’ όλη την Αττική αλλά και από όμορους νομούς συγκεντρώθηκαν να απολαύσουν Ποντιακή μουσική και να χορέψουν τους χορούς μας.

Το πρόγραμμα παρουσίασαν ο Κώστας Αλεξανδρίδης και η Μυροφόρα Ευσταθιάδου.

Αφού έγιναν οι καθιερωμένοι χαιρετισμοί από τους Δημοτικούς και Νομαρχιακούς άρχοντες παρουσιάστηκαν παραδοσιακοί Ποντιακοί χοροί από χορευτικά συγκροτήματα με παραδοσιακές φορεσιές.

Ακολούθησαν χοροί από τους παρευρισκομένους με τη συνοδεία στο τραγούδι από τα αηδόνια του Ποντιακού πενταγράμμου Στάθη Νικολαΐδη και Αλέξη Παρχαρίδη. Στη λύρα ο Ορφέας της Ποντιακής μουσικής Μακούλης Τσαχουρίδης και στο ταούλ ο Νίκος Χατζηδαυϊτίδης και ο Παναγιώτης Κοπαλίδης. 

Κυριακή των Βαίων

Στον Πόντο αλλά και στα μέρη που εγκαταστάθηκαν οι Πόντιοι, μέχρι και την δεκαετία του ’60, την Κυριακή των Βαΐων τα παιδιά περιφέρονταν στα σπίτια και έψελναν τα παρακάτω:

Βάϊ βάϊ το βαγιό τρώγω ψάρι και κολιό

και την άλλεν Κερεκήν τρώγω κόκκινον ωβόν.

Βάϊ βάϊ το βαΐ τρώγω ψάρι και χαψί

και την άλλεν Κερεκήν τρώγω το Παχύν τ’ αρνί.

Το φιλοδώρημα ήταν συνήθως καραμέλες ή στην καλύτερη των περιπτώσεων αυγά. Πολλές φορές όμως λόγω της φτώχειας έδιναν στα παιδιά βραζμένο καρπό καλαμποκιού το οποίο ονομαζόταν «τσιγκούλια».

Στο τέλος λοιπόν του ψαλμού προέτρεπαν τα παιδιά τους οικοδεσπότες να μην τους δώσουν «τσιγκούλια» αλλά αυγά λέγοντας:

Τα ωβά τ’ εμέτερα τα τσιγκούλια τ’ εσέτερα.

Η Αποκριά στον Πόντο

Η Αποκριά (Εμπονέστα)

Η Αποκριά λεγόταν εμπονέστα ( προέρχεται από την λέξη απονήστια). Τα φαγητά που περίσσευαν από την προηγούμενη ημέρα της αποκριάς τα έδιναν σε φτωχές τουρκάλες που τριγυρνούσαν στις ελληνικές γειτονιές για τον σκοπό αυτό. Χαρακτηριστική είναι η ερώτηση που απηύθυναν οι τουρκάλες μόλις αντίκριζαν μια ελληνίδα νοικοκυρά: Κόγκσου, αρτούχ – μαρτούχ γιόκμου; Δηλαδή: Γειτόνισσα, περισσεύματα – ξεπερισσεύματα δεν έχει; Και οι ελληνίδες σχολίαζαν μεταξύ τους: Οσήμερον οι τουρξάδες α έχ’νε μπαϊράμ. Δηλαδή: Σήμερα οι τουρκάλες θα έχουν Πάσχα.  Δικαίωμα να φάνε από τα περισσεύματα είχαν μόνο όσοι ξενυχτούσαν διασκεδάζοντας χωρίς να κοιμηθούν καθόλου.  Άν κάποιος κοιμόταν έχανε το δικαίωμα. Πριν κοιμηθούν το βράδυ της αποκριάς σφράγιζαν το στόμα τους για την περίοδο της νηστείας τρώγωντας ένα αυγό και λέγοντας: Με τ’ ωβόν εβούλωσά το, με τ’ ωβόν θ’ ανοίγ’ ατο. Δηλαδή με το τέλος της νηστείας, μετά την ανάσταση το πρώτο μη νηστίσιμο που θα φάει θα είναι το κόκκινο αυγό. Οι Πόντιοι ήταν πολύ αυστηροί με την νηστεία. Ακόμη και η μύτη αν άνοιγε ενός παιδιού, του έλεγαν να φτύσει το αίμα και να μην το καταπιεί για να μην καταλύσει τη νηστεία.

Πηγή: Αρχείον Πόντου, τόμος 17ος, σελίδες 220-221.

Η Καθαρά Δευτέρα στον Πόντο

Καθαρή Δευτέρα

Στον Πόντο η Καθαρή Δευτέρα δεν ήταν ημέρα γλεντιού και πετάγματος αετού. Ήταν ημέρα γενικού καθαρισμού όλων των σκευών και αντικειμένων που είχαν σχέση με το φαγητό.  Για τον τελειότερο καθαρισμό χρησιμοποιούσαν την κατενή. Η κατενή είναι η γνωστή στους παλαιότερους αλισίβα. Σε ένα καζάνι έβραζαν νερό με στάχτη και μ’ αυτό καθάριζαν τα μεταλλικά και ξύλινα σκεύη και αντικείμενα. Τα κρεατοκούρα, τα ξύλινα κούτσουρα που επάνω έκοβαν τα κρέατα και έφτιαχναν και κιμά, όχι μόνο τα έπλεναν αλλά και τα έξυναν με αιχμηρά εργαλεία για να εξαφανιστεί κάθε ίχνος λίπους που ενδεχομένως είχε εισχωρήσει στο ξύλο. Παρομοίως έξυναν και τα κοβλάκια (ξύλινα δοχεία για βούτυρο) και τα καρσάνια (ξύλινες λεκάνες). Τα χάλκινα σκεύη αφού τα έπλεναν, τα έτριβαν με στάχτη για να γυαλίσουν. Επί πλέον καθάριζαν και τα διάφορα στρωσίδια του σπιτιού.

Πηγή: Αρχείον Πόντου, τόμος 17ος, σελίδα 220.