Ποντιακά χωριά Ρωσίας

Ξηρανθήτω ημίν ο λάρυγξ, εάν επιλαθώμεθά σου ω Πάτριος Ποντία γη

(Λεωνίδας Ιασονίδης)

Να ξεραίνεται η γούλα μ’ αν ανασπάλλω την πατρίδα μ’, τον Πόντον

(Κώστας Π. Μαυρόπουλος)

Τα στοιχεία παραχώρησε ο φίλος του blog από το Κρασνοντάρ, Σέργιος Kotikov, και τον ευχαριστώ πολύ.

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΩΡΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΑΥΡΟΥΠΟΛΗΣ

(Στην Περιφέρεια κατοικούν περίπου 40.000 Έλληνες)

 

1.  Dubovaya Balka – χωριό 13 χλμ. από το Kursavka. Ιδρύθηκε το 1899 από τους Πόντιους από τα χωριά Shiran, Zumona (νυν Сevrepinar), Tazih, Torsun Τουρκίας. Τώρα μένουν 400 άτομα, απ’ αυτούς περισσότεροι είναι Πόντιοι.

Φωτογραφίες εδώ: http://www.polandov.ru/balka_1_1.html

2. Grecheskoye (Ελληνικό) – βόρεια από την πόλη Mineralnye Vody. Ιδρύθηκε το 1897 από Πόντιους από χωριά Τουρκίας Kumbatur, Selitera, Karka και Ρώσους μετανάστες από άνω Ρωσία. Το 1904 είχε 1.044 κατοίκους. Το 1909 κτίστηκε Ναός Αγίου Γεωργίου Νικηφόρου.

3. Νagutskoye – 10 χλμ. δυτικά από το Grecheskoye. Ιδρύθηκε από τους Πόντιους το 1868. Τώρα ο πληθυσμός είναι περίπου 3.000, αλλά λίγοι είναι Πόντιοι.

4. Sparta – μικρό χωριό, τώρα ανήκει στην Δημοκρατία Καρατσάεβο-Τσερκεσίας. Δεν έχω πολλές πληροφορίες, αλλά ξέρω ότι αρκετοί Πόντιοι μείνανε εκεί.

5. Hasaut-Grecheski – ορεινό χωριό, τώρα ανήκει στην Δημοκρατία Καρατσάεβο-Τσερκεσίας. Πολλοί απ’ αυτό το χωριό μετά το 1990 μετακόμισαν στην Κώ.

6. Εssentukskaya – χωρίο κοντά από Eseentuki. Ιδρύθηκε από Ρώσους, αλλά μετά το 1930 εδώ άρχισαν να έρχονται οι Τουρκόφωνοι Έλληνες από την Τσάλκα Γεωργίας. Σήμερα έχει 20.000 κατοίκους, 60% είναι τουρκόφωνοι Έλληνες της Γεωργίας.

7. Suvorovskoye – χωριό κοντά από Eseentuki. Ιδρύθηκε από Ρώσους, αλλά μετά το 1930 εδώ άρχισαν να έρχονται οι Τουρκόφωνοι Έλληνες από την Τσάλκα Γεωργίας.

8. Sanamer – χωριό κοντά από Eseentuki. Φέρει το όνομα ομώνυμου χωριού της Τσάλκας Γεωργίας. Οι κάτοικοι είναι τουρκόφωνοι Έλληνες από την Γεωργία (από το 1930 και μετά).

Μεγάλες ελληνικές κοινότητες υπάρχουν στην Σταυρούπολη όπου και σήμερα λειτουργούν τα ελληνικά σχολεία, στο Piatigorsk, Zheleznovodsk, Kislovodsk, Georgiyevsk (ήταν τόπος εξορίας στα χρόνια του ’30 από τα παράλια της Μαύρης θάλασσας).

Ξεχωρίζει το χωριό Ιnozemtsevo (κοντά στο Zheleznovodsk με πολλούς Πόντιους.

Πολύ ισχυρή ελληνική κοινότητα υπάρχει σήμερα στο Vladikavkaz, Δημοκρατίας Βόρειας Οσετίας με δικό της ελληνικό σχολείο και εκκλησία. Ήταν και αυτό τόπος εξορίας, αλλά υπάρχουν και ντόπιοι.

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΑΣΝΟΝΤΑΡ

1. Το πρώτο χωριό που ίδρυσαν οι Πόντιοι στο νυν ρωσικό κομμάτι της Μαύρης θάλασσας είναι παραλιακό χωρίο Vityazevo (Витязево) που βρίσκεται δυτικά από την Anapa. Το χωριό ιδρύθηκε το 1862.  Σήμερα ο πληθυσμός του είναι 6.500 άτομα. 60% περίπου είναι Πόντιοι. Κάποιοι προέρχονται από την Οινόη. Διατηρείται και η ποντιακή διάλεκτος, αλλά χάνεται σιγά-σιγά.

Ο κόσμος ασχολείται με τουρισμό (ξενοδοχεία) και οινοποιία. Η παραλία του χωριού ονομάζεται σ’ όλες τις γλώσσες «ΠΑΡΑΛΙΑ» και πολλά ξενοδοχεία έχουν ελληνικά ονόματα.

2. Kabardinka – παραθαλάσσιο χωριό ανατολικά από το Νοβοροσίσκ. Ιδρύθηκε σαν ρωσικό φρούριο το 1836. Το 1869 με ανταλλαγή πληθυσμών οι ντόπιοι Τσερκέζοι στάλθηκαν στην Τουρκία και από τον Πόντο καλέσανε Έλληνες. Πρώτα ήρθαν 5-6 οικογένειες, μετά περισσότεροι. Η καταγωγή τους είναι από κάποια χωριά της Τραπεζούντας.

Σήμερα διαμένουν 7500 άτομα από τα οποία 2500 είναι Πόντιοι. Η δεύτερη και τρίτη ηλικία μιλάει ποντιακά. Στα χρόνια του ’90 ήρθαν πολλοί Έλληνες από την Γεωργία (Σουχούμι, Ντμανίσι) και μερικοί τουρκόφωνοι από την Τσάλκα Γεωργίας. Ο κόσμος ασχολείται με τον τουρισμό.

3. Gelendzhik – πόλη ανατολικά από την Kabardinka. Στα αρχαία χρόνια ήταν αποικία με την ονομασία Τορικός.  Από το 1860 έρχονται πολλά μεταναστευτικά ρεύματα από την περιοχή Τραπεζούντας και Ορντούς (Κοτυώρων). Σήμερα έχει πληθυσμό 50.000, από αυτούς 8.000 είναι Πόντιοι. Ο κόσμος ασχολείται με τον τουρισμό (ξενοδοχεία, εστιατόρια). Θεωρείται από τα καλύτερα τουριστικά κέντρα της Ρωσίας. Οι Πόντιοι κρατάνε πολλά μαγαζιά στην παραλία. Το Gelendzhik στα τούρκικα σημαίνει «νυφάκι» – μάλλον οι Τούρκοι μάζευαν κάποτε εκεί νεαρές κοπέλες και τις στέλνανε στο σουλτάνο. Στις 3 Δεκεμβρίου 2008 υπογράφηκε συμφωνία αδελφοποίησης με την Καλλιθέα Αττικής.

4. Praskoveevka – χωριό ανατολικά από το Gelendzhik. Βρίσκεται στα βουνά, 5 χλμ. από τη θάλασσα. Ιδρύθηκε το 1866 από τους Πόντιους. Σήμερα μείνανε λίγοι, επειδή σχεδόν όλοι μετακομίσανε για βιοποριστικούς λόγους στο κοντινό Γκελεντζίκ.

5. Krasnaya Polyana – ορεινό χωριό 40 χλμ. βόρεια από το Sochi. Ιδρύθηκε από τους Τσερκέζους. Το 1878 εγκαταστάθηκαν οι Πόντιοι  (36 οικογένειες) που ήρθαν από την Περιφέρεια Σταυρούπολης. Αργότερα από τους Πόντιους ιδρύθηκαν και γειτονικά χωριά Lesnoe και Golitsino. Σήμερα θεωρείται από τα πιο ακριβά χειμερινά κέντρα της Ρωσίας (σκι). O πληθυσμός σήμερα ανέρχεται σε 4.000 από τους οποίους περίπου 50% είναι Πόντιοι. Διατηρείται η ποντιακή διάλεκτος (δεύτερη και τρίτη ηλικία). Έχει πολλά ξενοδοχεία. Φημίζεται για το μέλι.

Στο Sochi  το 2014 θα γίνουν οι χειμερινοί Ολυμπιακοί αγώνες. Πανάκριβα ακίνητα της περιοχής αγοράζονται από τους πάμπλουτους μοσχοβίτες.

6. Merchanskoye – μεταξύ Νοβοροσίσκ και Κρασνοντάρ, ανατολικά από την πόλη Krymsk. Ιδρύθηκε το 1864 από τους Πόντιους. Ο κόσμος ασχολείται με αγροτική οικονομία. Σήμερα ο πληθυσμός ανέρχεται σε περίπου 1500 άτομα. 40% είναι Πόντιοι. Κάποτε ζούσαν μόνο Πόντιοι και λίγοι Ρώσοι που μιλούσαν ποντιακά. Τώρα σιγά-σιγά ο κόσμος μεταναστεύει σε μεγάλες πόλεις.

Αυτά είναι τα πιο γνωστά. Υπάρχουν και άλλα που δεν ιδρύθηκαν από Έλληνες, αλλά έχουν ή είχαν αρκετό ποντιακό στοιχείο: Nizhnebakanski (κοντά στο Krymsk), Novokrymsk.

Κοντά στην πόλη Armavir υπάρχει χωριό Trehselskoye όπου από το 1950 άρχισαν να μεταναστεύουν Πόντιοι από την Γεωργία. Τώρα έχει αρκετά μεγάλο ποντιακό στοιχείο.

Από το 1930 στην Περιφέρεια ιδρύθηκε η Ελληνική Αυτόνομη περιοχή με πρωτεύουσα Κριμσκ, ενώ το 1932 η πρωτεύουσα της μεταφέρθηκε στο χωριό Nizhnebakanski. Στις 6 Μαρτίου 1939 η Ελληνική Αυτόνομη περιοχή καταργήθηκε. Οι περισσότεροι διανοούμενοι Πόντιοι το 1937-1938 εκτελέστηκαν, οι υπόλοιποι εξορίστηκαν το 1942, 1944, 1949 στο Καζακστάν και Σιβηρία.

Όσον αφορά τις πόλεις:

5.000 Πόντιοι μένουν τώρα στο Νοβοροσίσκ. Υπάρχει και περιοχή που μέχρι τώρα ονομάζεται ανεπίσημα Τραπεζούντα όπου εγκαταστάθηκαν οι Τραπεζουνταίοι Πόντιοι και Αρμένιοι στις αρχές του 20^ου  αιώνα. Σήμερα εκεί υπάρχει εστιατόριο με όνομα Τραπεζούντα. Στην πόλη λειτουργεί Ελληνικό Γενικό Προξενείο. Από το Νοβοροσίσκ κατάγεται ο Βλαδίμηρος Κοκκινάκης που ήταν από τους γνωστούς πιλότους της Σοβιετικής Ένωσης στα χρόνια 1930-1950. Στο κέντρο υπάρχει το μνημείο του.

Στην πόλη Adler  ανατολικά από το Sochi υπάρχει μεγάλη ελληνική κοινότητα με 4.000 Πόντιους.

Στην πόλη Krimsk διαμένουν σήμερα 3.000 Πόντιοι.

Στο Κρασνοντάρ κάποτε υπήρξε έντονο ποντιακό και ελληνικό στοιχείο, πολλοί Έλληνες έμποροι, αλλά στα χρόνια των σταλινικών διωγμών σχεδόν όλοι εξαφανίστηκαν. Σήμερα υπάρχουν περίπου 2.000 Πόντιοι, αλλά σχεδόν όλοι δεν είναι ντόπιοι. Διατηρούνται μερικά ελληνικά κτίρια: Κτίριο παλιού ελληνικού σχολείου και ελληνικής κοινότητας (κτίριο Νικηφοράκη), κτίριο στην κεντρική οδό όπου ήταν το πρώτο στην πόλη κατάστημα μουσικών οργάνων των Αδελφών Σαραντίδη, Οίκος Φωτιάδη, Ξενοδοχείο Ακρίτα, Λουτρά Αδαμούλη (και σήμερα λειτουργούν ως λουτρά).