Ποντιακά κάλαντα Χριστουγέννων, Πρωτοχρονιάς και Φώτων

Ξηρανθήτω ημίν ο λάρυγξ εάν επιλαθώμεθά σου ω Πάτριος Ποντία γη. (Λεωνίδας Ιασονίδης)

Να ξεραίνεται η γούλα μ’ αν ανασπάλλω την πατρίδα μ’, τον Πόντον. (Κώστας Π. Μαυρόπουλος)

Κάλαντα Χριστουγέννων

Χριστός ’γεννέθεν χαράν ’ς σον κόσμον, χα καλή ώρα, καλή σ’ ημέρα.  

Χριστός γεννήθηκε, χαρά στον κόσμο, να καλή ώρα, καλή σου ημέρα. 

Χα καλόν παιδίν οψέ ’γεννέθεν, οψέ ’γεννέθεν, ουρανοστάθεν.

Να καλό παιδί χθες γεννήθηκε, χθες γεννήθηκε, ουρανοστάθηκε. 

Τον εγέννεσεν η Παναΐα, τον ενέστεσεν (Αϊ Παρθένος-δις).

Τον γέννησε η Παναγία, τον ανέστησε η Αγία Παρθένα. 

Εκαβάλκεψεν χρυσόν πουλάριν κ’ εκατήβεν ’ς σο σταυροδρόμιν

Καβάλησε χρυσό πουλάρι και κατέβηκε στο σταυροδρόμι 

Έρπαξαν Ατον οι χίλ’ Εβραίοι, οι χίλ’ Εβραίοι και μύρ'(ιοι) Εβραίοι.

Τον άρπαξαν οι χίλιοι Εβραίοι, οι χίλιοι Εβραίοι και μύριοι Εβραίοι. 

Ας ακρεντικά κι ας σην καρδίαν αίμαν έσταξεν, χολή ’κ’ εφάνθεν.

Απ’ τα άκρα κι απ’ την καρδιά αίμα έσταξε, θυμός δεν φάνηκε. 

Ούμπαν έσταξεν, και μύρος έτον, μύρος έτον και μυρωδία.

Όπου έσταξε ήταν μύρο, ήταν μύρο και ευωδία. 

Εμυρίστεν ατο ο κόσμος όλεν, για μυρίστ’ ατο κ’ εσύ αφέντα.

Το μύρισε ο κόσμος όλος, μύρισέ το κι εσύ αφέντη. 

Συ αφέντα, καλέ μ’ αφέντα.

Εσύ αφέντη, καλέ μου αφέντη. 

Έρθαν τη Χριστού τα παλικάρα και θημίζ’νε τον νοικοκύρην,

Ήρθαν του Χριστού τα παλικάρια και ψάλλουν στον νοικοκύρη, 

Νοικοκύρη μ’ και βασιλέα.

Νοικοκύρη μου και βασιλιά. 

Δέβα ’ς σο ταρέζ’ κ’ έλα ’ς σην πόρταν, δος μας ούβας και λεφτοκάρα

Πήγαινε στο ράφι κι έλα στην πόρτα, δώσε μας χουρμάδες και φουντούκια 

Κι αν ανοί’εις μας, χαράν ’ς σην πόρτα σ’.

Κι αν μας ανοίξεις, χαρά στην πόρτα σου. 

(Καλά Χριστούγεννα και σ’ έτη πολλά)

http://www.youtube.com/watch?v=UXn4advEs_A

http://www.youtube.com/watch?v=Tdqr9HOY9tM

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς

Αρχή κάλαντα (κι αρχή του χρόνου – δις)

Πάντα Κάλαντα, (πάντα του χρόνου-δις)

 

Αρχή μήλον έν’ (κι αρχή κυδών έν’-δις)

Αρχή μήλο είναι κι αρχή κυδώνι είναι

Κι αρχή βάλσαμον (το μυριγμένον-δις)

κι αρχή βάλσαμο το ευωδιαστό

 

Εμυρίστεν ατο (ο κόσμος όλεν-δις)

Το μύρισε ο κόσμος όλος

 

Για μυρίστ’ ατο κ’ εσύ αφέντα – καλέ μ’ αφέντα

Μύρισέ το κι εσύ αφέντη – καλέ μου αφέντη 

 

Έρθαν καλά παιδία ’ς σην πόρταν – και ξαν ’ς σην πόρτα σ’

Ήρθαν καλά παιδιά στην πόρτα σου και πάλι στην πόρτα σου

 

Άψον το κερί σ’ (κι έλα ’ς σην πόρτα σ’-δις)

Άναψε το κερί σου κι έλα στην πόρτα 

 

Χα μηλόπα, χα ξερά τζιρόπα – ξερά τζιρόπα

Να μηλάκια, να ξερά αχλαδάκια – ξερά αχλαδάκια 

 

Χα ξερά, μαύρα κοκκυμελόπα – κοκκυμελόπα

Να ξερά, μαύρα δαμασκηνάκια – δαμασκηνάκια 

(Χρόνια πολλά πάντα και του χρόνου)

http://www.youtube.com/watch?v=9md8J1jEYvE 

                                                                                  

 

 

Κάλαντα των Φώτων (περιοχής Οινόης)

(Δίστιχα με αλφαβητική σειρά)

Από της ερήμου ο Πρόδρομος

ήλθε να βαπτίσει τον Κύριον.

Βέβαιον Βασιλέα εβάπτισε,

Υιόν και Θεόν ομολόγησε.

Γηγενείς, σκιρτάτε και χαίρεσθε,

τάξεις των Αγγέλων, ευφραίνεσθε.

Δόξα εν υψίστοις εκραύγαζον,

Κύριον και Θεόν ομολόγησαν.

Έλεγεν ο κόσμος τον κύριον

να αναγεννήσει τον άνθρωπον.

Ζήτησον και σώσον το πρόβατον,

το απολωλός, ω Θεάνθρωπε.

Ήλθε, κηρυττόμενον έβλεπε,

απορών εφάνει ο Πρόδρομος.

Θες μοι την παλάμην σου, Πρόδρομε,

βάπτισον ευθύς τον Δεσπότην σου.

Ιορδάνη ρεύσε τα νάματα,

ιν’ ανασκιρτήσει τα ύδατα.

Κεφαλάς δρακόντων συνέθλασε

των κακοφρονούντων ο Κύριος.

Λέγουσιν οι Άγγελοι σήμερον,

ο Χριστός τον κόσμον εφώτισεν.

Μέγα και φρικτόν το μυστήριον,

δούλος τον Δεσπότη εβάπτισε.

Νους ο Ιωάννης ο Πρόδρομος

μέγας, να βαπτίσει τον Κύριον.

Ξένος ο προφήτης ο Πρόδρομος,

μέγας, να βαπτίσει τον Κύριον.

Όλον τον Αδάμ ανεκάλεσε

ο των όλων κτίστης και Κύριος.

Παναγία, Δέσποινα του παντός,

σώσον τους εις Σε προσκυνούντας νυν.

Ρείθρα Ιορδάνη, αγάλλεσθε,

την πορείαν άλλως λαμβάνετε.

Σήμερον ο κτίστης δεδόξασται

δι’ αυτό το μέγα μυστήριον.

Τρεις γαρ υποστάσεις εγνώκαμεν,

Πατρός και Υιού και του Πνεύματος.

Υπό Αρχαγγέλων υμνούμενον,

υπό Σεραφείμ δοξαζόμενον.

Φως γαρ τοις σκότει επέλαμψε,

όταν ο Χριστός εβαπτίζετο.

Χαίροντες και χείρας προσάγοντες

και λαμπράν πανήγυριν άδοντες.

Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών,

δέξασθε λουτήρα βαπτίσματος.

Ω Θεός των όλων και Κύριος

δώη σας υγείαν και χαίρετε.

Από το βιβλίο του Στάθη Ευσταθιάδη «Τα Τραγούδια του Ποντιακού λαού»

 

 

 

 

Τα κάλαντα στον Πόντο αλλά και στα χωριά όπου εγκαταστάθηκαν οι Πόντιοι μετά το 1923, ψάλλονταν από τα παιδιά μέχρι και την δεκαετία του 1960, το απόγευμα της παραμονής, των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Τα παιδιά έβγαιναν συνήθως κατά παρέες δύο, τριών ή περισσοτέρων ατόμων και αντί για τρίγωνα κρατούσαν καράβια που στόλιζαν με διάφορα στολίδια. Στο χωριό μου (Οχυρό Δράμας) τα μεγαλύτερα παιδιά, κατασκεύαζαν καράβια στα οποία τοποθετούσαν και κεριά τα οποία άναβαν (όταν το επέτρεπε ο καιρός) και το θέαμα ήταν φαντασμαγορικό. Κατά τη διάρκεια δε που έψαλλαν τα κάλαντα, κουνούσαν το καράβι σαν να βρισκόταν σε φουρτουνιασμένη θάλασσα. Τα κάλαντα που έψαλλαν ήταν:

Τρία καράβια αρμένιζαν στης Πόλης τα πογάζια.

Το ’να αρμενίζει με νοτιά, τ’ άλλο με τραμοντάνα

το τρίτο το καλλίτερο……………..

Τρία καράβια αρμένιζαν στης Πόλης τα πογάζια.

Τό ’να αρμενίζει με πανί, τό άλλο με το γκάζι

το τρίτο το καλλίτερο………………………

 (Αν κάποιος γνωρίζει τους στίχους του παραπάνω τραγουδιού, θερμή παράκληση ας τους γράψει)